Fitoterapia jest nauką, która zajmuje się stosowaniem roślin w lecznictwie. Racjonalna fitoterapia skupia w sobie dane płynące z badań fitochemicznych, farmakologicznych, i toksykologicznych i na podstawie tych danych określa zakres bezpieczeństwa i skuteczność stosowania ziół, ich metabolitów i przetworów we we współczesnej medycynie. Tak rozumiany lek roślinny nie różni się od tego w jaki sposób traktujemy leki syntetyczne.
Początki
Starodawne receptury tkwiące głęboko w naszym dziedzictwie kulturowym gdzie doświadczenie ludowe miesza się z przesądami sięgającymi mrocznych wieków są dziś weryfikowane i poddawane analizie zgodnie z aktualną wiedzą.Istnieje rozbieżność między ludowym stosowania ziół, a współczesną, racjonalną fitoterapią. Jednak pamiętajmy, że jej początki sięgają właśnie tych ludowych doświadczeń i dzięki nim nasza wiedza na temat ziół jest tak bogata. Racjonalna fitoterapia eliminuje surowce które nie posiadają wystarczającej dokumentacji naukowej, natomiast tradycyjne ziołolecznictwo czerpie właśnie z wielowiekowej tradycji stosowania niejednokrotnie bez dostatecznych danych naukowych.
Badania kliniczne leczniczych produktów roślinnych są prowadzone na świecie od około 25 lat zgodnie z tymi samymi przyjętymi wytycznymi, jakie obowiązują leki syntetyczne. Większość badań klinicznych surowców roślinnych przeprowadzono w ośrodkach europejskich, głównie na terenie Niemiec, które zajmują I miejsce w Europie na rynku produktów ziołowych. Najbardziej popularne i często wykorzystywane w lecznictwie na całym świecie są: ziele dziurawca, liść miłorzębu japońskiego, kwiatostan głogu, liść bluszczu, kłącze imbiru oraz cebula czosnku, dlatego tak wiele wiemy też o ich działaniach niepożądanych i interakcjach.
Dziś
Naukowe podstawy do stosowania ziół znalazły się w opracowanych monografiach wydawanych w Niemczech (Monografie Komisji E), Wielkiej Brytanii (Monografie ESCOP) czy Światowej Organizacji Zdrowia WHO. A dziś w Europie nadzorem nad lekiem roślinnym zajmuje się Komitet ds. Roślinnych Produktów Leczniczych (Committee on Herbal Medicinal Products, HMPC),przy Europejskiej Agencji Leków (EMA). Komitet ten zajmuje się opracowaniem „monografii wspólnotowych roślinnych produktów leczniczych”. Są one wynikiem szczegółowej analizy danych z rynku , na terenie UE i zawierają ujednolicone informacje o wskazaniach do stosowania leku pochodzenia roślinnego, przeciwwskazaniach, działaniach niepożądanych i interakcjach. Wytyczne EMA szczegółowo określają także wymogi dotyczące jakości oraz kwestie skuteczności i bezpieczeństwa i nie różnią się od wymogów dla leków syntetycznych.
Ważne jest właściwe zrozumienie zasad fitoterapii oraz tego czym jest lek roślinnym i jakim podlega regułom. Wiedza naukowa uzupełniona doświadczeniem ludowym daje nam kompleksowy wgląd w świat ziół.